Menu
عزت نفس در وجود فرد به عنوان یک منبع روانشناختی گرانبها و به طور کلی یک عامل بسیار مثبت در زندگی است که با موفقیت و همچنین داشتن روابط خوب و رضایت‌بخش افراد ارتباط مستقیمی دارد. عزت نفس پایین در افراد ، منجر به افسردگی شان می‌شود، موجب می‌گردد تا از تمام پتانسیل‌ها و توانایی‌هایشان بهره نگیرند و در روابط و موقعیت‍‌های مختلف که مورد توهین قرار بگیرند، فقط سکوت و تحمل کنند و اعتراضی نداشته باشند.
از طرف دیگر ، عشق بیش از حد به خود ، منجر می شود تا فرد همواره احساس محق بودن داشته باشد و نتواند از اشتباهات و شکست هایش درس بگیرد. این مسئله همچنین می‌تواند نشانه‌ای از خودشیفتگی بالینی ( اختلال شخصیت نارسیست ) باشد ، که در آن افراد ممکن است به صورت خود محور، متکبر و سلطه‌گر رفتار کنند. شاید هیچ مسئله‌ی دیگری به اندازه موضوع عزت نفس تا این حد موجب ایجاد تناقض نشده باشد. هم بودنش ضروری و مفید است و هم زیادی و اشتباه بودنش زمینه ساز اختلال …
افرادی که مدام از افراد مهم زندگی شان – خانواده ، دوستان ، معلمان و …- عدم تایید دریافت می‌کنند احساس اعتماد بنفس پایین‌تری خواهند داشت . با این حال فردی که از لحاظ سلامت روانی در شرایط مطلوبی باشد بهتر می‌تواند با ارزیابی‌های نامطلوب دیگران در مورد خودش کنار بیاید.
تجربیات زندگی افراد باهم متفاوت است، اما در طول عمر، به نظر می رسد عزت نفس افراد به شکل‌های قابل پیش بینی و سیستماتیک بالا و پایین می شود. تحقیقات نشان می‌دهد که عزت نفس با درجات مختلف تا سن 60 سالگی رشد می‌کند و به مرور در سنین پیری ثابت می‌ماند.
عزت نفس می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی، از موفقیت تحصیلی و حرفه‌ای گرفته تا روابط و سلامت روان تاثیرگذار باشد. با این حال، عزت نفس یک ویژگی تغییر ناپذیر نیست. موفقیت‌ها یا شکست‌های افراد، چه در زمینه زندگی شخصی و چه در زمینه زندگی حرفه‌ای، می‌توانند نوساناتی را در احساس ارزشمندی آنها ایجاد کنند.
احساس عزت نفس بالا یا پایین اغلب از دوران کودکی شروع می شود. زندگی خانوادگی که مملو از عدم تاییدها باشد می‌تواند فرد را تا زندگی بزرگسالی اش دنبال کند. همچنین عزت نفس پایین می‌تواند از قرار گرفتن فرد در محیط مدرسه‌ای نامناسب و یا احساس ناکارامدی وی در محیط کاری‌اش ناشی شده و به مشکلی بزرگ تبدیل شود. حتی یک رابطه ی ناخوشایند و نامطلوب بر احساس فرد از ارزشمندی شخصی خودش می‌تواند تاثیرگذار باشد.
هیچ‌کس شایستگی کمتری نسبت به دیگری ندارد و هیچ فردی مهم تر از فرد دیگری نیست؛ دقت به این جزئیات بسیار مهم است. احساس اعتماد به نفس و داشتن عزت نفس سالم، به کنار گذاشتنِ ترس کمتر بودن از دیگران کمک می‌کند.
در ابتدا خودتان را آرام کنید و سعی کنید درگیر افکار صفر و صدی نباشید، به مسائل دید همه یا هیچ نداشته باشید. برای یک ساعت هم که شده از خودتان انتقاد نکنید و همانطور با خودتان صحبت کنید که با کسی که دوستش دارید صحبت می‌کنید. شما احتمالاً در اکثر مواقع سطح خود را پایین می‌آورید و وضعیت تان را – هر چه که باشد – با عبارات بسیار منفی ترسیم می‌کنید. سعی کنید از افکار منفی که نسبت به خود دارید بازجویی کنید و خوب افکارتان را مورد بررسی و قرار دهید و مدام برایشان به دنبال استدلال باشید با این کارذهن تان به آرامی یاد می‌گیرد تا از افکاری از این دست به مرور چشم پوشی کند.
خودشکوفایی نشان‌دهنده تلاش برای دستیابی به پتانسیل کامل است. این مفهوم ریشه در نظریه ای دارد که در سال 1943 توسط آبراهام مزلو ایجاد شد. این روانشناس، سلسله مراتبی از نیازهای روانشناختی را ارائه کرد و ترتیبی از انگیزش انسان را مطرح کرد. در کف هرم انگیزشی مزلو نیازهای فیزیولوژیکی نهفته است، مانند هوایی که تنفس می‌کنیم و غذایی که مصرف می کنیم.
هنگامی که این نیازها برآورده شود، می‌توان به دنبال نیازهای ایمنی، عشق و تعلق و عزت نفس بود. خودشکوفایی زمانی اتفاق می‌افتد که نیازهای اساسی‌تر برآورده شوند یا در حال برآورده شدن باشند و تلاش برای افزودن معنا و تحقق شخصی و اجتماعی به هستی از طریق خلاقیت، رشد فکری و پیشرفت اجتماعی ممکن می‌شود. همانطور که خود مزلو می‌گوید: خودشکوفایی در واقع به این معناست که آنچه یک فرد ( به صورت بالقوه) می‌تواند باشد، باید ( به صورت بالفعل) باشد.
ممکن است دنیا از شما انتظاراتی داشته باشد: یک شغل مهم با درآمد بالا، خانه و ماشین لوکس و … با این حال مجبور نیستید فکر کنید که بدون این چیزها بی ارزش هستید. نقص کاملاً خوب است. همچنین، تعیین اهداف خود و پیروی نکردن از دیگران خیلی اوقات برایتان مفید خواهد بود.
احساس ناامنی و ناراحتی در افرادی که عزت نفس پایینی دارند بسیار به چشم می‌خورد. این افراد نیاز به دریافت احساس امنیت و اطمینان از طرف اطرافیان خود دارند. این افراد اغلب از دیگران می‌خواهند که تصمیم بگیرند و برای آنها هدف تعیین کنند. اما باید توجه داشت که انتخاب و تصمیم‌گیری درباره ی مسائل شخصی اولین قدم به سمت احساس امنیت بیشتر و احساس عزت نفس سالم برای افراد است.
همچنین میتوانیدی مقاله‌ی (5 قدم تا رسیدن به عزت نفس) را در سایت روانمتر مطالعه کنید.
فرد با عزت به نفس به راحتی در جمع‌ها حاضر می‌شود. به طور واضح حضورش در جمع احساس می‌شود اما باید حواسمان باشد که یک تعادل سالم باید بین احساس ارزشمندی پایین یا بسیار بالا در رفتارهای فرد وجود داشته باشد تا بتوان آن رفتارها را در دسته‌بندی نرمال قرار داد. در اینجا چند نشانه از ویژگی‌های یک فرد با میزان احساس ارزشمندی مناسب ذکر شده است.
مترجم : دنیا نهضت – کارشناسی ارشد روانشناسی
منبع: PSYCHOLOGYTODAY
