6 نشانه‌ که به تشخیص اختلال اوتیسم کمک می‌کند

اختلال اتیسم چیست و چه علائمی دارد؟

اوتیسم اختلالی است که تشخیص آن نسبتاً دشوار است؛ اصطلاحی هست که می‌گوید شما اگر کودکی با اختلال اوتیسم را ملاقات کردید، فقط یک کودک اوتیستیک را دیدید چراکه تفاوت‌های گسترده‌ای بین افراد مبتلا به اوتیسم وجود دارد.

به همین دلیل است که اختلال اوتیسم را به عنوان طیفی از علائم و نشانه‌ها تعریف می‌کنیم.

برای تشخیص اختلال اوتیسم در کودکان باید به موارد حائز اهمیتی توجه داشت. اما به طور کلی پایین بودن میزان تعامل اجتماعی کودکان اوتیستیک بارزترین علامتی است که در تشخیص به ما کمک می‌کند. همچنین این کودکان معمولا تماس چشمی با افراد ندارند و این امر هم رابطه مستقیمی با پایین بودن تعامل اجتماعی کودکان دارد.

کودکان اوتیستیک تمایلی به شرکت در بازی‌هایی که کودکان عصبی و پرخاشگر در آن مشارکت دارند، ندارند.

کودکان مبتلا به اوتیسم دارای عملکرد ذهنی و عصبی متفاوتی هستند که بر رشد اجتماعی و تعامل، رفتار، گفتار و ارتباطاتشان تاثیرگذار است. همچنین این کودکان ممکن است مبتلا به ناتوانی ذهنی هم باشد یا نباشد.

نشانه‌های اختلالات طیف اوتیسم از چه زمانی بروز میکند؟

در تشخیص اوتیسم، علائم معمولاً قبل از سه سالگی ظاهر می‌شوند به همین دلیل است که این اختلال بیشتر در کودکان تشخیص گذاری می‌شود. اما این بدان معنا نیست که بزرگسالان نمی‌توانند اوتیسم داشته باشند، چراکه همان کودکان اوتیسمی در آینده به بزرگسالان اوتیسمی تبدیل خواهند شد.

در حالی که معمولا روال این است که علائم اتیسم زیر سه سال ظاهر شوند، اما با این حال هم ممکن است علائم  این اختلال در سنین بالاتر نمایان شده و تشخیص گذاری هم دیرتر اتفاق بیفتد.

به طورکلی از آنجایی که پدیده‌ی masking  (نقاب زدن) در دختران رواج بیشتری دارد، گاهی ممکن است نشانه‌های اوتیسم تا 20 سالگی هم در دختری نمایان نشود و بعد آن به مرور علائم مشخص شده و تشخیص گذاری انجام گیرد.

نقاب زدن یک فرآیند روانشناختی به معنای مخفی کردن شخصیت واقعی خود و تلاش برای بهتر به نظر رسیدن است که دختران اغلب حتی در دوران کودکی از آن استفاده می‌‌کنند. این افراد غالبا به دلیل عوامل محیطی یا انتظارات اجتماعی، خصلت‌ها و رفتارهای شخصیتی‌ خود را پنهان می‌کنند .

اکثرا والدین زمانی که با رفتارهای عجیب و غریب فرزندان مشکوک به اوتیسم خود روبرو می‌شوند دلیل تراشی می‌کنند و سعی می‌کنند مسائل عجیب رفتاری کودکشان را توجیح کنند. اما با این حال خودشان متوجه تفاوت قابل توجه فرزندشان با سایر همسالان خود در سال‌های پیش از نوجوانی و نوجوانی می‌شوند.

در سنین نوجوانی، کودکانی که در طیف اوتیسم قرار دارند، به علت مشکل قابل توجهی که در تعاملات اجتماعی دارند، غالبا به اضطراب اجتماعی شدید دچار می‌شوند و حتی رفتارهای نابالغانه هم در تعاملاتشان به چشم می‌خورد. معمولاً در همین زمان است که والدین و نوجوانان برای اولین بار با اختلال طیف اوتیسم روبرو می‌شوند.

علائم و نشانه‌های هشداردهنده در اختلال طیف اوتیسم

همانطور که قبلاً ذکر شد، انواع مختلفی از اوتیسم وجود دارد که برخی از آنها به عنوان اوتیسم غیر معمول شناخته می‌شوند. با این حال، چند علامت و نشانه وجود دارد که خیلی زود ظاهر می‌شوند و می‌توانند نشان دهنده اختلال طیف اوتیسم باشند.

1. مشکل در ارتباط با دیگران :

کودکان اوتیسم در مهارت‌های ارتباطی بسیار ضعیف هستند و معمولا نمی‌توانند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنند، بازی کنند و حتی گاهی اوقات در حرف زدن هم ممکن است این کودکان دچار مشکلاتی باشند. درواقع نواقصی که در رشد و زبان و اشکالاتی که در کاربرد زبان برای انتقال مفاهیم وجود دارد تعامل این کودکان را به چالش می‌کشد.

2. عدم ارتباط چشمی:

کودکان اوتیستیک ارتباط چشمی شان ممکن است بسیار محدود باشد و یا به طور کلی ارتباط چشمی برقرار نکنند. گاهی والدین این عدم تماس چشمی کودکان را بر مبنای خجالتی بودن آن‌ها می‌گذارند. اما باید نسبت به این مسئله آگاه بود که در صورت وجود علائم دیگر عدم تماس چشمی هم می‌تواند یکی از نشانه‌هایی باشد که تشخیص‌گذاری را برای ما آسان‌تر کند.

3. علاقه عجیب به اشیای نامربوط :

کودکان اوتیستیک ممکن است به یک تکه از اسباب بازی شکسته، یک لنگه جوراب یا مثلا پتوی کهنه ی دوران کودکی مادرشان علاقه خاصی داشته باشند و همواره آن را در هرجایی همراه خود ببرند.

4. اختلال در عملکرد حسی :

این کودکان اغلب دچار بیش حسی یا کم حسی در حواس پنجگانه (بینایی ، لامسه، شنوایی ، چشایی، بویایی) می‌شوند. به این صورت که یک محرک حسی را یا بیش از حد معمول ادراک می‌کنند و یا کمتر از حد معمول. به عنوان مثال صدای دزدگیر ماشین ممکن است برای یک کودک اوتستیک بسیار بلند تر از آنچه ما می‌شونیم ادراک شود و باعث واکنش‌های عجیب کودک به آن صدا شود.

5. رفتارهای محدود و تکراری و کلیشه ای :

کودکان اوتیسم ممکن است یک رفتار را به صورت مکرر انجام دهند. مثلا ماشین اسباب بازی را برای چند دقیقه بی مکث جلو عقب کنند. یا مثلا به مدت یک دقیقه یک کلمه بی معنا یا با معنا را پشت سر هم تکرار کنند.

6. واکنش‌های غیر معمول در بیان احساسات :

این کودکان معمولا در بروز واکنش‌‌های هیجانی و عاطفی، خوب و بجا عمل نمی‌کنند و توان ابراز احساسات شان را ندارند. حتی ممکن است دچار تغییرات ناگهانی خلقی هم بشوند. مثلا کودکانی که به اوتیسم مبتلا هستند ممکن است ناگهان و بی دلیل خنده و یا گریه کنند.

یک نکته بسیار رایج در رفتار کودکان اوتیستیک علاقه‌ی بیش از حد این کودکان به ثبات است. این کودکان انعطاف پذیری بسیار پایینی دارند و معمولا نمی‌توانند خود را با تغییرات سازگار کنند. به‌طور مثال معمولا ترجیح می‌دهند هر روز همان غذای همیشگی را بخورند یا موقع رفتن به خانه‌ی مادربزرگ حتما از همان خیابان‌های همیشگی بروند و مسیر تغییر نکند و یا در بازی‌هایشان همان کاری را انجام دهند که هربار تکرار می‌کنند.

در کنار این نشانه‌های اصلی بعضی علائم دیگر هم به دنبال این اختلال در کودکان ممکن است به چشم بخورد. مثلا این که این کودکان ممکن است دچار بی‌خوابی و یا مشکلاتی در هنگام خواب باشند. این کودکان معمولا تحریک‌پذیرند به این معنا که نسبت به کوچک‌ترین مسائل پرخاشگری از خود بروز می‌دهند و به اصطلاح عامیانه قشقرق به پا می‌کنند و حتی خیلی اوقات به خودشان آسیب می‌زنند.

حدود 30 درصد از کودکان اوتیستیک به کم توانی ذهنی هم ممکن است مبتلا باشند.

اگر متوجه علائم و نشانه‌های ذکر شده در کودک و یا اطرافیان خود شده‌اید و یا نیاز به مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر در این باره دارید از سایت انجمن اوتیسم ایران بازدید و مقالات مرتبط را مطالعه کنید.

مترجم : دنیا نهضت – کارشناسی ارشد روانشناسی

منبع: PSYCHOLOGYTODAY